Ogromne zderzenie galaktyk, wywołane przez jedną z nich poruszającą się z prędkością 3,2 mln km/h, zostało zaobserwowane z niespotykaną dotąd szczegółowością przez jeden z najpotężniejszych teleskopów na Ziemi.
Dramatyczne zjawisko zaobserwowano w Kwintecie Stephana, pobliskiej grupie galaktyk składającej się z pięciu galaktyk, które po raz pierwszy zaobserwowano prawie 150 lat temu.
Wywołało to niezwykle potężny wstrząs porównywalny do huku dźwiękowego myśliwca – zjawiska tego typu zalicza się do najbardziej zadziwiających we Wszechświecie.
Kwintet Stephana reprezentuje galaktyczne skrzyżowanie, na którym dawne zderzenia galaktyk pozostawiły po sobie złożone pole szczątków, które teraz zostało przebudzone przez przejście galaktyki NGC 7318B.
Zderzenie zostało zauważone przez zespół naukowców wykorzystujących pierwsze obserwacje z nowego spektrografu szerokokątnego William Herschel Telescope Enhanced Area Velocity Explorer (WEAVE) na La Palmie.
Ten najnowocześniejszy obiekt naukowy nowej generacji nie tylko ujawni, w jaki sposób nasza Galaktyka powstawała przez miliardy lat, ale także zaoferuje nowy wgląd w miliony innych galaktyk we Wszechświecie.
Odkrycie NGC 7318B przechodzącej przez Kwintet Stephana zostało zaobserwowane przez zespół ponad 60 astronomów i opublikowane w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.
Układ ten jest idealnym laboratorium do zrozumienia chaotycznych i często gwałtownych relacji między galaktykami, dlatego też był on przedmiotem pierwszej obserwacji przeprowadzonej przez WEAVE Large Integral Field Unit (LIFU).
Główna badaczka, dr Mariam Arnaudova z University of Hertfordshire, powiedziała: Od czasu odkrycia w 1877 roku, Kwintet Stephana urzeka astronomów, ponieważ reprezentuje galaktyczne skrzyżowanie, gdzie przeszłe zderzenia galaktyk pozostawiły po sobie złożone pole szczątków.
Aktywność dynamiczna w tej grupie galaktyk została teraz wznowiona przez galaktykę, która przebiła się przez nią z niewiarygodną prędkością ponad 3,2 mln km/h, co doprowadziło do niezwykle silnego wstrząsu, podobnego do huku dźwiękowego z myśliwca odrzutowego.
Międzynarodowy zespół odkrył podwójną naturę frontu uderzeniowego, nieznaną wcześniej astronomom.
Gdy wstrząs przemieszcza się przez kieszenie zimnego gazu, porusza się z prędkością naddźwiękową – kilkakrotnie większą niż prędkość dźwięku w ośrodku międzygalaktycznym Kwintetu Stephana, szacowaną na około 440 km/s – wystarczająco silną, aby oderwać elektrony od atomów, pozostawiając za sobą świecący ślad naładowanego gazu, co zaobserwowano za pomocą WEAVE – powiedziała dr Arnaudova.
Jednakże, gdy wstrząs przechodzi przez otaczający gorący gaz, staje się znacznie słabszy, według doktoranta Soumyadeepa Dasa z University of Hertfordshire.
I dodał: Zamiast powodować znaczące zakłócenia, słaby wstrząs kompresuje gorący gaz, powodując fale radiowe, które są odbierane przez radioteleskopy, takie jak LOFAR.
Nowy wgląd i bezprecedensowe szczegóły pochodzące z LIFU WEAVE, łączącego dane z innymi najnowocześniejszymi instrumentami, takimi jak LOFAR, Very Large Array (VLA) i Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba.
WEAVE to najnowocześniejsze urządzenie do superszybkiego mapowania, które zostało podłączone do Teleskopu Williama Herschela w celu analizy składu gwiazd i gazu zarówno w Drodze Mlecznej, jak i odległych galaktykach.
Odbywa się to za pomocą spektroskopu, który ujawnia pierwiastki, z których zbudowane są gwiazdy, generując wzór w stylu kodu kreskowego w pryzmacie kolorów, które tworzą źródło światła.
Opracowanie:
Agnieszka Nowak
Źródło:
RAS
