Gaia wykrywa potencjalne księżyce wokół ponad 350 planetoid, o których nie wiadomo, czy mają towarzysza.
Wcześniej Gaia badała planetoidy, o których wiadomo, że mają księżyce – tak zwane planetoidy podwójne – i potwierdziła, że charakterystyczne oznaki tych małych księżyców pojawiają się w bardzo dokładnych danych astrometrycznych teleskopu. Ale to nowe odkrycie dowodzi, że Gaia może prowadzić „ślepe” poszukiwania, aby odkryć również zupełnie nowych kandydatów.
Planetoidy podwójne są trudne do znalezienia, ponieważ w większości są małe i znajdują się daleko od nas – powiedziała Luana Liberato z Observatoire de la Côte d’Azur we Francji, główna autorka badań. Pomimo tego, że spodziewamy się, że mniej niż ⅙ planetoid ma towarzysza, do tej pory znaleźliśmy tylko 500 z miliona znanych planetoid w układach podwójnych. Ale to odkrycie pokazuje, że istnieje wiele księżyców planetoid, które tylko czekają na odkrycie.
Jeżeli nowe odkrycie zostanie potwierdzone, doda ono do listy 352 kolejnych podwójnych kandydatów, niemal podwajając znaną liczbę planetoid z księżycami.
Wybitny odkrywca planetoid
Planetoidy są fascynującymi obiektami i oferują unikalny wgląd w formowanie się i ewolucję Układu Słonecznego. Układy podwójne są jeszcze bardziej ekscytujące, ponieważ pomagają nam badać, w jaki sposób różne ciała formują się, zderzają i oddziałują na siebie w przestrzeni kosmicznej.
Dzięki unikalnym możliwościom skanowania całego nieba, Gaia dokonała wielu ważnych odkryć planetoid od czasu jej uruchomienia w 2013 roku.
W swoim trzecim wydaniu danych, Gaia precyzyjnie wskazała pozycje i ruchy ponad 150 000 planetoid – tak dokładnie, że naukowcy mogli kopać głębiej i polować na planetoidy wykazujące charakterystyczne „chybotanie” wywołane przyciąganiem orbitującego towarzysza. Gaia zebrała również dane na temat chemii planetoid, kompilując największą w historii kolekcję „widm odbicia” planetoid (krzywe blasku, które ujawniają kolor i skład obiektu).
Ponad 150 000 orbit wyznaczonych z 3 wydania danych Gaia zostało dopracowanych i 20-krotnie bardziej doprecyzowanych w ramach wydania Focused Product Release misji w 2023 roku. Jeszcze więcej orbit planetoid jest przewidywanych w ramach zbliżającego się czwartego wydania danych Gaia (spodziewanego nie wcześniej niż w połowie 2026 roku).
Gaia udowodniła, że jest wybitnym badaczem planetoid i ciężko pracuje, odkrywając tajemnice kosmosu zarówno w Układzie Słonecznym, jak i poza nim – powiedział Timo Prusti, naukowiec projektu Gaia w ESA. To odkrycie podkreśla, jak każda publikacja danych Gaia jest dużym krokiem naprzód w jakości danych i pokazuje niesamowitą nową naukę możliwą dzięki misji.
Spotkanie z układem podwójnym planetoid
ESA będzie dalej badać planetoidy podwójne poprzez nadchodzącą misję Hera, https://www.urania.edu.pl/taxonomy/term/3249 która ma wystartować jeszcze w tym roku. Hera będzie kontynuacją misji DART NASA – która zderzyła się z Dimorphos, księżycem krążącym wokół planetoidy Didymos, w 2022 roku w ramach testu odchylenia planetoidy – w celu przeprowadzenia badania Dimorphos po zderzeniu. Będzie to pierwsza sonda, która spotka się z układem podwójnym planetoid.
Gaia pomogła astronomom zobaczyć cień rzucany przez Didymosa, gdy przechodził on przed bardziej odległymi gwiazdami w 2022 roku. To zjawisko, znane jako zakrycie gwiazd, stało się możliwe dzięki precyzyjnym orbitom planetoid i mapom gwiazd stworzonym przez Gaia w ostatnich latach. Te obserwacje dowodzą ogromnego znaczenia misji Gaia dla eksploracji Układu Słonecznego, ponieważ znacznie zwiększają efektywność tej techniki obserwacyjnej.
Opracowanie:
Agnieszka Nowak
Źródło:
ESA