Rozbłysk rentgenowski z nowej, zaobserwowany przez satelitę Swift, jest jednym z najjaśniejszych w historii białych karłów.
W Małym Obłoku Magellana, galaktyce karłowatej będącej bliskim sąsiadem naszej własnej Galaktyki, zaobserwowano rzadki, niezwykle jasny rozbłysk rentgenowski. Obserwacje, wykonane przez Obserwatorium Swift Neil Gehrels i inne teleskopy, zostały opisane przez międzynarodowy zespół astronomów pod przewodnictwem naukowców Penn State z zespołu Swift. Badacze przypisali rozbłysk jednej z najjaśniejszych erupcji nowych, jakie kiedykolwiek zostały wyprodukowane przez układ podwójny białych karłów.
Obserwacje zostały opisane w artykule opublikowanym w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.
To dopiero drugi raz, kiedy zaobserwowaliśmy tak jasny rozbłysk tego typu układu podwójnego białych karłów – powiedział Thomas Gaudin, doktorant w Penn State i pierwszy autor artykułu. Mamy nadzieję, że to wydarzenie dostarczy więcej informacji na temat tego, jak powstają te rozbłyski i pomoże nam lepiej zrozumieć tę tajemniczą klasę układów podwójnych.
Układ, który spowodował ten rozbłysk, określany jest jako CXOU J005245.0-722844. Został on niedawno zidentyfikowany przez członków zespołu Einstein Probe i potwierdzony przez zespół Swift jako siódmy znany przykład rentgenowskiego układu podwójnego typu Be/biały karzeł. Układy podwójne typu Be/biały karzeł to układy podwójne, w których gwiazda typu biały karzeł krąży wokół gorącej, młodej gwiazdy otoczonej dyskiem materii gwiazdowej. Astronomowie spodziewają się, że takie układy podwójne będą powszechnie obserwowane, powiedział Gaudin, a brak znanych przykładów jest zagadką.
Nowe to eksplozje, do których dochodzi, gdy materia z pobliskiej gwiazdy zostaje osadzona na powierzchni białego karła – powiedział Gaudin. Po zgromadzeniu wystarczającej ilości materii, na powierzchni dochodzi do szybkiej syntezy termojądrowej, która powoduje wybuch. Większość nowych osiąga umiarkowaną jasność i zanika w ciągu kilku tygodni. Ta nowa jest dziwna nie tylko ze względu na swoje niezwykle jasne zachowanie, ale także ze względu na swój krótki czas trwania.
Reakcja termojądrowa zachodząca podczas wybuchu nowej jest podobna do wybuchu ogromnej bomby wodorowej – eksplozja wytwarza promieniowanie elektromagnetyczne, które może być obserwowane przez teleskopy na Ziemi i na orbicie okołoziemskiej. Według naukowców, nowa była widoczna na długościach fal optycznych, czyli w świetle widzialnym, przez niecały tydzień, a w promieniowaniu rentgenowskim przez niecałe dwa tygodnie.
Będziemy potrzebować dalszych obserwacji, aby lepiej zrozumieć fizykę, która doprowadziła do takiego wybuchu, ale jest to ważny pierwszy krok do lepszego zrozumienia tych układów i potencjalnie tego, dlaczego nie widzieliśmy ich tak wiele, jak się spodziewaliśmy – powiedział Gaudin.
Badania te zostały podjęte przez międzynarodową współpracę astronomów. Oprócz Swift, którego centrum operacyjne znajduje się w Penn State, dokument zawiera wyniki obserwacji prowadzonych przez Southern African Large Telescope (SALT), Optical Gravitional Lensing Experiment (OGLE) i Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS).
Opracowanie:
Agnieszka Nowak
Źródło:
PSU
